سکونتگاه ‏هاى غیررسمى و برنامه ‏ریزى‏ هاى اجتماع محور با تأکید بر کلان شهر تهران

براساس مطالعات سازمان ملل «اسکان غیررسمى» چالش اصلى هزاره سوم خواهد بود و پیش بینى شده است که تا سال 2020 رقم کل ساکنین اسکان غیررسمى جهان تقریبا به یک میلیارد و چهارصد میلیون نفر افزایش خواهد یافت. گسترش سریع شهرها در سراسر جهان با رشد سریع سکونت گاه‏ هاى غیررسمى همراه بوده است. رشد بى رویه این سکونت گاه ‏ها ضمن برهم زدن مبلمان شهرى و تخریب محیط زیست، مسائل اجتماعى و فرهنگى زیادى را خصوصا در زمینه افزایش آسیب‏ هاى اجتماعى درپى داشته است. راهکارهاى ارائه شده دراین خصوص، از حذف و تخریب تا بهسازى و توانمندسازى این سکونت گاه ‏ها تنوع داشته است. عده‏ اى آنها را به عنوان یک معضل اجتماعى قلمداد مى ‏کنند و به تخریب و یا رها کردن آنها به حال خود معتقدند. و عده ‏اى دیگر از صاحب نظران براین باورند علیرغم اینکه این سکونت گاه ها داراى مشکلات و مسایل‏ فراوانى مى‏ باشند، اما امروزه به عنوان یک راه حل شناخته و تنها راه خانه ‏دار شدن گروهى از افراد تهیدست جامعه قلمداد شده و تخریب آنها در سطح جهان و ایران نه عملى و نه انسانى است؛ و با برنامه‏ ریزی هاى دقیق و منسجم مى‏ توان از توان و ظرفیت این سکونت گاه ها در راستاى توانمندسازى آنان استفاده نمود. تجارب اخیر در این زمینه حاکى از غلبه دیدگاه توانمندسازى و توجه به برنامه‏ هاى اجتماع محور در مواجهه با مسئله سکونت گاه‏ هاى غیررسمى است. در این دیدگاه اساس بر مشارکت ساکنین خصوصا رهبران محلى و متنفذین در برنامه ‏ریزى واجراى برنامه‏ ها مى‏ باشد. این امر سبب تسهیل همکارى‏ ها و تشریک مساعى شده و زمینه را براى ابتکار عمل براى غلبه بر مسائل و مشکلات اجتماع محلى فراهم مى‏ کند. به این ترتیب موجب افزایش کیفیت زندگى و کاهش آسیب‏ هاى اجتماعى سکونت گاه ‏هاى غیررسمى مى‏ شود. در این مقاله سعى شده است تا با تکیه بر رویکردهاى اجتماع محور، برنامه توانمندسازى در سکونت گاه ‏هاى غیررسمى کلان شهرتهران مورد بررسى قرار گیرد.